ประดิษฐานอยู่หน้าศาลากลางจังหวัดอุตรดิตถ์ สร้างขึ้นเพื่อเป็นเกียรติประวัติของท่านในความองอาจ กล้าหาญ รักชาติและเสียสละ เมื่อครั้งพระยาพิชัยซึ่งครองเมืองพิชัยในสมัยธนบุรี ท่านได้สร้างเกียรติประวัติไว้โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อปี พ.ศ. 2316 พม่ายกทัพมาตีเมืองพิชัย พระยาพิชัยได้ยกทัพไปสกัดทัพพม่าจนแตกพ่ายกลับไป การรบในครั้งนั้นดาบคู่มือของพระยาพิชัยได้หักไปหนึ่งเล่ม แต่ก็ยังรบได้ชัยชนะต่อทัพพม่าด้วยวีรกรรมดังกล่าว จึงได้สมญานามว่า "พระยาพิชัยดาบหัก" อนุสาวรีย์แห่งนี้ออกแบบและหล่อโดยกรมศิลปากร ทำพิธีเปิดเมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2512 ด้านข้างอนุสาวรีย์ฯ ทั้ง 2 ด้าน ประกอบด้วย พิพิธภัณฑ์พระยาพิชัยดาบหัก ภายในพิพิธภัณฑ์จัดแสดงอัตชีวประวัติของพระยาพิชัยดาบหัก ประวัติการสู้รบ แบบจำลองสนามรบและวิถีชีวิตของผู้คนในสมัยอยุธยา มีการจัดแสดงอาวุธประเภทต่าง ๆ ของพระยาพิชัยดาบหัก เหรียญพระยาพิชัยดาบหักรุ่นต่าง ๆ รวมถึงเครื่องมือเครื่องใช้ในสมัยโบราณ อยู่ภายในตู้กระจกเพื่อให้นักท่องเที่ยวได้ชื่นชม พิพิธภัณฑ์ดาบน้ำพี้ที่ใหญ่ที่สุดในโลก ภายในพิพิธภัณฑ์เก็บรักษาดาบเหล็กน้ำพี้ที่ใหญ่ที่สุดในโลกที่ตั้งแสดงอยู่กลางพิพิธภัณฑ์ (ดาบเหล็กน้ำพี้นี้ใช้เหล็กน้ำพี้กว่า 557 กิโลกรัม) เคียงคู่กับฝักดาบขนาดใหญ่ (ทำจากไม้ประดู่ฝังลวดลายมุก หุ้มปลอกเงินสลักลาย) จัดแสดงประวัติความเป็นมา ตัวอย่างเหล็กน้ำพี้ แหล่งที่พบ ชนิดอาวุธโบราณต่าง ๆ ที่สร้างจากเหล็กน้ำพี้