ในพิพิธภัณฑ์จัดการแสดงเรื่องราวทางประวิติศาสตร์สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่ใช้เส้นทางปาย ขุนยวม อนุสรณ์สถานมิตรภาพ ไทย ญี่ปุ่นตั้งอยู่ตรงข้ามวัดม่วยต่อ ต.ขุนยวม อ.ขุนยวม จ.แม่ฮ่องสอน เปิดให้เข้าชมทุกวัน ตั้งแต่ 08.00 17.00 น. ปิดพักเที่ยง 12.00 13.00 น. ค่าเข้าชม คนไทย (ผู้ใหญ่) 20 บาท (เด็ก) 10 บาท ชาวต่างชาติ (ผู้ใหญ่) 50 บาท (เด็ก) 20 บาท สอบถามโทร. 0 5369 1466 อนุสรณ์สถานฯ แห่งนี้ เปิดเป็นพิพิธภัณฑ์ตั้งแต่ปี 2539 โดยแบ่งการจัดแสดงออกเป็น 3 ส่วนหลัก ส่วนแรกจัดแสดงข้อมูลพื้นฐานของ อำเภอขุนยวม ซึ่งเดิมสำเนียงท้องถิ่นออกเสียงเป็น “กุ๋นยม” คำว่ากุ๋น หมายถึงภูเขา ที่เป็นแหล่งกำเนิดของแม่น้ำ ส่วนคำว่า ยม หมายถึงไม้ยมซึ่งขึ้นอยู่ตามภูเขาแถบนี้เป้นจำนวนมาก และมีความหลากหลายของชาติพันธุ์ ทั้งชาวไทใหญ่ ชาวปกาเกอะญอ ม้ง และ เลอเว๊อะ ส่วนที่ 2 จัดแสดงเหตุการณ์ของขุนยวมในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 จึงเป็นการเปลี่ยนแปลงสภาพสังคมอย่างฉับพลัน ทหารญี่ปุ่นและชาวขุนยวมต่างเอื้ออาทรในเรื่องเสบียงอาหารและสินค้าต่างๆ เป็นจุดเริ่มต้นของตำนานแห่งมิตรภาพและน้ำใจระหว่างกัน ข้อมูลจัดแสดงยังบอกถึงจำนวนทหารญี่ปุ่นที่เข้ามารบในพม่า และถอนทัพจากพม่าเข้ามาไทย ราว 270,000 นาย โดยมีวัดม่วยต่อ เป็นกองบัญชาการ และโรงพยาบาลใหญ่ของค่าย ส่วนวัดขุ่ม เป็นที่ตั้งกองทหารสื่อสาร และวัดต่อแพ เป็นที่ตั้งของกองกำลังทหารญี่ปุ่นที่เคลื่อนพลมาจากพม่า และเป็นที่จัดแสดง ผ้าไหมญี่ปุ่น บนผืนผ้าเขียนด้วยลายพระหัตถ์ของสมเด็จพระจักรพรรดิฮิโรฮิโต้ ถึงเหตุผลที่ญี่ปุ่นต้องเข้าร่วมสงคราม กล่าวกันว่ามีเพียง 5 ผืนเท่านั้น นอกจากนั้นยังมีแท่นบูชา และดาบซามูไร เครื่องแต่งกาย ทั้งเสื้อผ้าและหมวกเหล็ก และเครื่องใช้ส่วนตัว เครื่องรางแบบญี่ปุ่นที่ใช้ห้อยติดตัว กล้องถ่ายภาพ อุปกรณ์เครื่องเขียน อีกทั้งยังมีอาวุธ ทั้งปืนสั้น ปืนยาว และหีบบรรจุยุทธภัณฑ์และลังกระสุนจำนวนมาก ส่วนที่ 3 แสดงถึงประเพณี วัฒนธรรมและความเป็นอยู่ของชาวไทใหญ่ และสถานที่สำคัญต่างๆ ในอำเภอขุนยวม