“วัดหลวง” แปลว่าวัดที่ใหญ่โต หรือยิ่งใหญ่ “ขุนวิน” คือ ต้นน้ำแม่วิน วัดหลวงขุนวินเป็นวัดที่เก่าแก่มากวัดหนึ่ง ในสมัยพุทธกาลพระพุทธเจ้าได้เสด็จจาริกมายังแคว้นสุวรรณภูมิ ครั้นมาถึงที่ตั้งของวัดหลวงขุนวิน ในปัจจุบัน ก็มีชาวไร่คนหนึ่งชื่อว่า “ปูหลาน” ได้กราบทูลขอพระเกศาสาธาตุจากพระพุทธองค์และนำมาสร้างเป็นพระเจดีย์บรรจุเอาไว้ ต่อมาวัดก็ตกอยู่ในสภาพรุ่งเรืองบ้าง เสื่อมบ้างไปตามกาลสมัย ราวปี พ.ศ. 1760 สมัย “เจ้าหมื่นคำชาว” ฐานะเป็นน้องของขุนหลวงวิลังคะ เจ้าเมืองเชียงใหม่ได้ทำนุบำรุงวัดหลวงขุนวินได้เจริญขึ้นมาอีกครั้ง โดยมีครูบาปัญญาวงศา เป็นเจ้าอาวาส มาจนถึงปี พ.ศ. 1800 พม่าตีเมืองเชียงใหม่แตก วัดนี้จึงกลายเป็นวัดร้างเกือบ 700 ปี จนถึงปี พ.ศ. 2497 ครูบาอุ่นเรือน สุภทุโท ลูกศิษย์ของครูบาเจ้าศรีวิชัย ได้มาบูรณะวัดนี้ให้เจริญรุ่งเรืองอีกครั้ง เมื่อครูบาอุ่นเรือนมรณภาพลงในปี พ.ศ. 2527 วัดหลวงจึงเว้นว่างจากพระสงฆ์จนถึง ปี พ.ศ. 2532 พระอาจารย์สมบูรณ์ รตนญาโณ มาจำพรรษาอยู่ เวลาผ่านไป 4 ปี ได้มอบวัดหลวงแห่งนี้แก่พระอาจารย์จัญ ทุกขญาโณ แห่งวัดสังฆทาน จ. นนทบุรี ดูแลสืบมา นอกจากนี้ ยังมีตำนานเล่าขานกันมาในอดีตว่าในกาลข้างหน้าจะมีไม้ใหญ่ยืนตายอยู่ต้นหนึ่ง ซึ่งไม้ต้นนี้จะถูกนำมาเป็นพุทธบูชาต่อไปและในปัจจุบันไม้ต้นนี้ก็มีขึ้นดั่งคำทำทายในอดีตจริง ๆ ด้วยความร่วมมือร่วมใจของผู้มีจิตศรัทธาทุกคน ไม้ต้นนี้จึงได้ถูกนำมาแกะสลักเป็นพระพุทธรูปปางจงกลมแก้ว สูง 9 เมตร ฐานกว้าง 2 เมตร และนอกจากนี้ที่วัดแห่งนี้ยังมีพระพุทธรูปไม้แกะสลักอีกหลายองค์