โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ดอยคำ เป็นเขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดังครอบคลุมพื้นที่ 161,850 ไร่ เกิดขึ้นเนื่องจากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถเสด็จฯทอดพระเนตรพื้นที่บริเวณดอยคำและทรงมีพระราชดำริให้จัดทำโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ โดยใช้หลักการ 3 อ.คือ อิ่ม อุ่น และอุดมการณ์ มีราษฎรที่เข้าร่วมโครงการทำหน้าที่เป็นยามรักษาชายแดน และแก้ไขปัญหายาเสพติดในพื้นที่และศึกษารูปแบบหรือแนวทางให้คนอยู่กับป่าได้อย่างกลมกลืนโดยไม่ทำลายป่ากรมส่งเสริมการเกาตรได้มอบหมายให้ศูนย์ส่งเสริมการเกษตรที่สูงจังหวัดเชียงใหม่รับสนองพระราชดำริดำเนินการส่งเสริมการปลูกผลไม้หลังบ้านส่งเสริมการปลูกไม้ผลที่สามารถเจริญเติบโตภายใต้ร่มเงาของป่าไม้ เช่น กาแฟ ชาเมี่ยงส่งเสริมการปลูกพืชผักสวนครัวเพื่อนำมาปรุงอาหารแบบเศรษญกิจพอเพียงสาธิตการปลูกผักเพื่อเป็นอาหารชุมชน เกิดขึ้นเนื่องจากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิตติ์ พระบรมราชินีนาถเสด็จฯทอดพระเนตรพื้นที่บริเวณดอยคำและทรงมีพระราชดำริให้จัดทำ โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ โดยใช้หลักการ 3 อ.คือ อิ่ม อุ่น และอุดมการณ์ มีราษฎรที่เข้าร่วมโครงการทำหน้าที่เป็นยามรักษาชายแดน และแก้ไขปัญหายาเสพติดในพื้นที่ และศึกษารูปแบบหรือแนวทางให้คนอยู่กับป่าได้อย่างกลมกลืนโดยไม่ทำลายป่า กรมส่งเสริมการเกษตร ได้มอบหมายให้ศูนย์ส่งเสริมการเกษตรที่สูงจังหวัดเชียงใหม่ รับสนองพระราชดำริดำเนินการส่งเสริมการปลูกผลไม้หลังบ้าน ส่งเสริมการปลูกไม้ผลที่สามารถเจริญเติบโตภายใต้ร่มเงาของป่าไม้ เช่น กาแฟ ชาเมี่ยง ส่งเสริมการปลูกพืชผักสวนครัว เพื่อนำมาปรุงอาหารแบบเศรษฐกิจพอเพียง สาธิตการปลูกผักเพื่อเป็นอาหารชุมชน เมื่อวันที่ 21 มกราคม 2545 สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ เสด็จทอดพระเนตรบริเวณที่จะดำเนินโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ บริเวณดอยดำ ในเขตพื้นที่บ้านนามน หมู่ที่ 7 ตำบลเวียงแหง อำเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม่ ทรงมีพระราชดำริให้จัดตั้งโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ บริเวณดอยดำ โดยให้จัดตั้งคณะกรรมการประสานงานโครงการดังกล่าว ประกอบด้วยหน่วยราชการที่เกี่ยวข้อง คือ กองทัพภาคที่ 3 กรมป่าไม้ กรมชลประทาน กปร. ฯลฯ และมอบหมายให้กรมชลประทานพิจารณาหาแหล่งน้ำสนับสนุนโครงการโดยมีผู้แทนจากหน่วยราชการต่าง ๆ ที่ปฏิบัติงานในพื้นที่โครงการฯ และขอให้กรมประมงประสานงานกับกรมชลประทาน ในการดำเนินการจัดหาแหล่งน้ำเพื่อรองรับปลาสเตอเจียนที่เพาะขยายพันธุ์ในปี 2549 ตลอดจนจัดหาแหล่งน้ำเพิ่มเติมให้กับบ่อเลี้ยงปลาสเตอเจียนที่ได้ก่อสร้างแล้วเสร็จในปี 2550 ด้วย วัตถุประสงค์ เพื่อฟื้นฟูสภาพป่า และอนุรักษ์แหล่งน้ำลำธารโดยให้คนกับป่าอยู่ร่วมกันได้อย่างผสมผสานกลมกลืนคนช่วยฟื้นฟูสภาพป่า และแหล่งต้นน้ำป่าให้ความร่มรื่นเป็นแหล่งอาหารของคน ความเป็นมา เมื่อวันที่ ๒๑ ม.ค.๔๕ สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรพื้นที่แนวชายแดน และพระราชทานถุงยังชีพแก่ทหารที่ปฏิบัติหน้าที่อยู่บริเวณดอยดำ ต.เมืองแหง อ.เวียงแหง จ.เชียงใหม่ ทรงพบว่าบริเวณพื้นที่ดังกล่าวได้ถูกบุกรุกแผ้วถางป่าเป็นแนวกว้างประกอบกับมีปัญหาด้านความมั่นคงตามแนวชายแดน สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ จึงได้ทรงเชิญแม่ทัพภาคที่ ๓ ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ ป่าไม้เขตเชียงใหม่ ผู้แทนกรมชลประทาน และผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาภาค ๓ ร่วมปรึกษาหารือเพื่อแก้ปัญหา สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ ได้ทรงมีพระราชดำริให้จัดตั้งหมู่บ้านตามโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ เพื่อฟื้นฟูสภาพป่า และอนุรักษ์แหล่งต้นน้ำลำธาร โดยให้คนกับป่าอยู่ร่วมกันได้อย่างผสมผสานกลมกลืนคนช่วยฟื้นฟูสภาพป่า และแหล่งต้นน้ำป่าให้ความร่มรื่นเป็นแหล่งอาหารของคน สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ ได้ทรงขอให้คณะผู้ร่วมปรึกษาหารือร่วมกันจัดตั้งคณะทำงานโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่